พจนานุกรมสันสกฤต-ไทย

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คำศัพท์	คุณลักษณะ	คำอ่าน
อัพย.	อุทฺ	นิบาตและอุปสรรคเติมหน้ากริยาและคำนาม (ที่บ่งบอกลักษณะที่ดีกว่าในเรื่องสถานที่ ตำแหน่ง ฐานะ อำนาจ ความสามารถ ฯลฯ) ขึ้น ที่เหนือขึ้นไป
อัพย.	อุป	คำอุปสรรคที่เติมหน้าคำกริยาหรือคำนามที่ บ่งบอกความหมายไปทาง ไปต่อ พร้อมด้วย ใกล้ ภายใต้ ด้วย ลง เกือบ
อัพย.	ปฺร	เป็นคำอุปสรรคเติมหน้ากริยา แปลว่า ข้างหน้า ออก ก่อน ถ้าเติมหน้าคำนามแปลว่า ยอดเยี่ยม รุนแรง มากเกินไป
อัพย.	อา	นิบาตบอกความระลึก คำสำหรับแยกความ อุปสรรคหรือบทนำของคำกริยา นิบาตบอกอนุมติ จ้ะ
ปุล.	อาการ	ลักษณะ รูปร่าง อัตลักษณ์ กริยาท่าทางภายนอก ลักษณะภายนอก
นปุง.	อาขฺยาต	กริยาอาขยาต
นปุง.	อาตฺมเนปท	การผันกริยาที่บ่งบอกว่าการกระทำเป็นส่วนหนึ่งของตนเองหรือกลับคืนมาสู่ตนเอง
อัพย.	ปฺรติ	(ใช้นำหน้ากริยาหรือคำนาม) ไปทาง ในทิศทางของ กลับ ในทางกลับกัน ต่อต้าน
กริยา	อกรฺมก	ที่ไม่มีกรรม
นปุง.	ทูร	ระยะทางในบางกรณีใช้เป็นกริยาวิเศษณ์ เช่น
นปุง.	กฺริยาวิเศษณ	คำวิเศษณ์ กริยาวิเศษณ์
นปุง.	กฺริยาปท	คำกริยา
อัพย.	นิ	(ส่วนใหญ่ใช้เป็นคำนำหน้ากริยาหรือคำนาม) เข้า ลง ต่ำ ใต้ ล่าง
อัพย.	นิสฺ	ออก ไม่มี ปราศจาก ไร้ (ไม่นิยมใช้เดี่ยว ๆ ส่วนมากจะใช้ประกอบข้างหน้ากริยา มีการเปลี่ยนแปลงได้หลายรูปขึ้นอยู่กับพยัญชนะที่นำมาประกอบ เช่น in> (นิะ) inr! (นิรฺ) inz! (นิศฺ) in;! (นิษฺ) และ nI (นี) เป็นต้น)
นปุง.	วิกรณ	การเปลี่ยนแปลง คำเติมที่เกี่ยวข้องกับการผันกริยาใช้แทรกระหว่างธาตุกับบุรุษปัจจัย
สตรี.	ธิกฺกริยา	การประณาม การดูถูก การตำหนิ การเยาะเย้ย
นปุง.	การก	ความสัมพันธ์ระหว่างคำนามกับคำกริยาในประโยคหรือระหว่างคำอื่น ๆ ที่มีอิทธิพลต่อคำนามนั้น ๆ วากยสัมพันธ์
อัพย.	ปริ	(คำที่ใช้เติมหน้ากริยาหรือคำนาม มีความหมายว่า) รอบ ใกล้ ๆ
อัพย.	ปรา	(คำที่ใช้เติมหน้ากริยามีความหมายว่า) ออก กลับความ
นปุง.	ปรสฺไมปท	สกรรมกริยา (กริยาที่ต้องมีกรรมมารองรับจึงจะให้ความหมายสมบูรณ์) หนึ่งในสองวาจกของการผันกริยาสันสกฤต
คุณ.	สกรฺมก	ที่เกี่ยวกับสกรรมกริยา สกรรม (กริยา) ที่ได้ผลดี
อัพย.	สฺม	คำที่เพิ่มไปในส่วนของกริยาปัจจุบันกาล ซึ่งทำให้แสดงความหมายเป็นอดีตกาล