พจนานุกรมสันสกฤต-ไทย

มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คำศัพท์	คุณลักษณะ	คำอ่าน
ปุล.	ภุช	แขน มือ งวงช้าง ความโค้ง ฐานของรูป 3 เหลี่ยม
อัพย.	ภูรฺ	พยางค์แรกของพยางค์ที่เกี่ยวกับเวทมนตร์ทั้ง 3 ที่พราหมณ์ได้เปล่งเสียงออกมาในการประกอบพิธีกรรม
นปุง.	ฆนผล	ปริมาณความจุของวัตถุที่เป็นลูกบาศก์หรือที่มี 3 มิติ
นปุง.	ฆนมูล	รากที่ 3 (ในทางคณิตศาสตร์)
สตรี.	เอกตฺรึศตฺ	31
สตรี.	อกฺเษาหิณี	กองทัพประกอบด้วยช้าง 21,870 ตัว รถม้า 21,870 คัน ม้า 65,610 ตัว และพลเดินเท้า 109,350 คน
สตรี.	อกฺษยตฤตียา	ชื่อของเทศกาล (วันที่ 3 ของปักษ์ข้างขึ้นของเดือนไวศาขะ ช่วงเดือนเมษายน-พฤษภาคม)
ปุล.	อาหวนีย	หนึ่งใน 3 ไฟศักดิ์สิทธิ์ที่ลุกไหม้ในยัญพิธี
คุณ.	ปฺรารฺถนีย	ที่เป็นที่ต้องการหรือปรารถนา ที่เป็นที่น่าพอใจ ที่ถูกขอ ยุคที่ 3 หรือทวาประ
ป. 1 3	ปฺรติสฤ	โจมตี ทำอันตราย
ปุล.	อรฺชุน	ชื่ออรชุนผู้เป็นบุตรคนที่ 3ในตระกูลปาณฑพ
สตรี.	อนุษฺฏุภฺ	ชื่อของประเภทจังหวะการออกเสียงในบทร้อยกรองที่มี 4 บาท บาทละ 8 พยางค์ บทหนึ่งประกอบด้วย 32 พยางค์
ป. 1 3	อนุสฤ	ติดตาม
ปุล.	อนฺวาธิ	เงินประกัน เงินฝากที่ส่งมอบให้บุคคลอื่นเพื่อไปส่งมอบให้แก่บุคคลที่ 3
ป. 1 3	อปสฤ	เดินจากไปทันที ปลีกตัวออกมา
ป. 1 3	ปฺรสฤ	ทำให้กระจาย กระจายไปทั่ว
ปุล.	ปฺรสฺถ	การขยายระดับ ที่ราบบนยอดเขา มาตราวัดความจุ เท่ากับ 32 ปละ
ปุล.	พาหุ	แขน ขาหน้าของสัตว์ เสาประตู ฐานของ 3 เหลี่ยมมุมฉาก
นปุง.	ไตฺรคุณฺย	คุณสมบัติหรือคุณลักษณะทั้ง 3 (สัตตวะ รชัส และตมัส)
นปุง.	ไตฺรโลกฺย	โลกทั้ง 3
คุณ.	ไตฺรมาสิก	รายไตรมาส ทุก 3 เดือน
คุณ.	ไตฺรมาตุร	ที่มีมารดา 3 คน
นปุง.	ไตฺรราศิก	กฎ 3ข้อ (ในทางคณิตศาสตร์)
สตรี.	เตฺรตา	กลุ่มที่มีจำนวน 3 ไฟศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 3 ยุคที่ 2 ใน 4 ยุคของชาวฮินดู
อัพย.	เตฺรธา	เพิ่มขึ้น 3 เท่า 3 ประการ 3 หน ใน 3 วิธีหรือใน 3 ส่วน
สตรี.	จมู	กองทัพ การจัดแบ่งกองทัพที่ประกอบด้วยช้าง 729 เชือก รถม้า 729 คัน ม้า 2,187 ตัว และพลเดินเท้า 3,645 คน
นปุง.	จตุรฺภทฺร	เป้าหมาย 4 ประการของมนุษย์ 4 สิ่งที่มนุษย์ปรารถนา ได้แก่ ธรรมะ กามะ อรรถะ พละ หรือ 3 ประการแรกกับโมกษะ (มี 4 สิ่งที่แตกต่างไปจากนี้อีก)
คุณ.	ตฺรย	3 เท่า ที่ประกอบด้วย 3 ชนิด
สตรี.	ตฺรยี	พระเวททั้งสามโดยรวม กลุ่มที่มีจำนวน 3, สติปัญญา
นปุง.	ตฺรยสฺ	(รูปพหูพจน์ของ iÇ (ตฺริ) 3 เขียนในคำสนธิร่วมกับบางจำนวน)
นปุง.	ตฺรยสฺ	กลุ่มที่มีจำนวน 3
ปุล. นปุง.	โทสฺ	แขน ส่วนของแขนที่อยู่ระหว่างข้อศอกกับข้อมือ ปลายแขน ด้านของรูป 3 เหลี่ยมหรือรูป 4 เหลี่ยม
ปุล.	ตฺรฺยกฺษฺร	พยางค์ที่ลึกลับคือ “โอม” ซึ่งมีอักษรอยู่ 3 ตัว
ปุล.	คานฺธาร	โน๊ตตัวที่ 3 ในจำนวนโน๊ตดนตรีขั้นพื้นฐานทั้ง 7 ปัจจุบันคือเมืองกันดาฮาร์
ปุล.	ตฺริ	3
นปุง.	ตฺริภุช	รูป 3 เหลี่ยม
สตรี.	ตฺรึศติ	30
คุณ.	ตฺริจตุร	3 หรือ 4
นปุง.	ตฺริโทษ	ความผิดปกติของธาตุเหลวทั้ง 3 ในร่างกาย
ปุล.	ตฺริทณฺฑินฺ	ผู้ควบคุมที่ประกอบด้วย 3 ส่วน (กล่าวคือ การควบคุมความคิด คำพูด และการกระทำของตนเอง) ปริพาชก สันยาสีผู้ถือไม้เท้า 3 อัน (มัดรวมกัน)
คุณ.	ตฺริคต	3 เท่า ที่ประกอบด้วย 3 ส่วน ที่ถูกกระทำได้ 3 วิธี
คุณ.	ตฺริคุณ	3 เท่า ที่ประกอบด้วย 3 ส่วน
คุณ.	ตฺริลิงฺค	คำคุณศัพท์ ที่มี 3 เพศ
นปุง.	ตฺริวิกรฺม	การก้าว 3 ก้าวของพระวิษณุ
คุณ.	ตฺริวิธ	ที่มี 3 ชนิด ที่ประกอบด้วย 3 ชนิด
นปุง.	ตฺริโกณ	รูป 3 เหลี่ยม
นปุง.	ตฺริกรฺมนฺ	หน้าที่หลัก 3 ประการของพราหมณ์
สตรี.	ตฺริโลกี	จักรวาล โลกทั้ง 3
ปุล.	ตฺริมูรฺติ	เทพ 3 พระองค์คือพระพรหม พระวิษณุ และพระศิวะได้รวมเป็นหนึ่ง
คุณ.	ตฺริปาท	ที่ประกอบ ด้วย 3 ใน 4
คุณ.	ตฺริเปารุษ	ที่แผ่ขยายเกิน 3 ชั่วอายุคน
นปุง.	ตฺริปท	ขาตั้ง 3 ขา ม้านั่งที่มี 3 ขา โต๊ะ 3 ขา
สตรี.	ตฺริปที	โซ่ตรวนสำหรับล่ามช้าง การก้าวเดินของช้างลักษณะหนึ่ง ขาตั้ง 3 ขา ฉันท์คายตรี
นปุง.	ตฺริปุร	เมือง 3 เมืองที่สร้างด้วยทองคำ เงินและเหล็กซึ่งสร้างโดยอสูรมยะและถูกเผาทำลายโดยพระศิวะ ชื่อของอสูร
นปุง.	ตฺริปถ	3 เส้นทางรวมกัน สถานที่ที่ถนน 3 เส้นมาบรรจบกัน 3 แพร่ง
อัพย.	ตฺริสฺ	3 ครั้ง 3 หน 3 คราว
สตรี.	ตริสฺถลี	สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ทั้ง 3
คุณ.	ตฺริตย	ที่ประกอบ ด้วย 3 ส่วน
นปุง.	ตฺริตย	กลุ่มที่มีจำนวน 3
อัพย.	ตฺริวารมฺ	3 ครั้ง 3 คราว 3 หน
สตรี.	ตฺริเวณี	สถานที่ที่แม่น้ำ 3 สาย คือแม่น้ำคงคา แม่น้ำยมุนา และแม่น้ำสรัสวตีมาบรรจบกัน
สตรี.	ตฺริเวณิ	สถานที่ที่แม่น้ำ 3 สาย คือแม่น้ำคงคา แม่น้ำยมุนา และแม่น้ำสรัสวตีมาบรรจบกัน
ปุล.	ตฺริวรฺค	เป้าหมายทั้ง 3 ของชีวิตคือธรรม อรรถ กาม
อัพย.	ตฺริธา	ใน 3 วิธี ใน 3 ส่วน ใน 3 แห่ง 3 เท่า
ป. 1 3	นิสฺสฤ	ลื่น
คุณ.	ทฺวิตฺร	พหู 2 หรือ 3
นปุง.	ปิตฺต	น้ำดี (1 ใน 3 ธาตุในร่างกาย)
สตรี.	กฤตฺติกา	ชื่อของกลุ่มดาวอันดับที่ 3
ปุล.	กผ	เสมหะ ธาตุน้ำและดิน 1 ใน 3 ธาตุเหลวในร่างกาย
สตรี.	เมาญฺชิ	สายคาดเอวของพราหมณ์ที่ทำจากเส้นหญ้ามุญชะ 3 เส้น
สตรี.	เมาญฺชี	สายคาดเอวของพราหมณ์ที่ทำจากเส้นหญ้ามุญชะ 3 เส้น
ปุล. นปุง.	ทฺวาปร	ชื่อยุคที่ 3 ใน 4 ยุค
สตรี.	ขารฺวา	เตรตายุค ยุคที่ 3 ของโลก
ปุล.	ปฏฺฏิศ	หอกแหลม อาวุธที่มี 3 แฉก
สตรี.	ปตฺติ	หน่วยที่เล็กที่สุดของกองทัพ ประกอบด้วยรถ 1 คัน ช้าง 1 เชือก ทหารม้า 3 คน และทหารราบ 5 คน
ป. 1 3	ปริสฤ	ไหลไปรอบ ๆ ไปได้รอบ หมุนรอบอย่างเร็ว
ป. 1 3	สฤ	ไป เคลื่อนไปข้างหน้า มุ่งไปยัง เข้าหา วิ่ง
ปุล.	สํนิปาต	การตกลงมา การปะทะกัน การผสม การร่วมกัน สภาพผิดปกติของสารน้ำทั้ง 3 ประการ (เลือด น้ำดี เสมหะ) ของร่างกายที่ทำให้เกิดโรคร้ายแรง
ป. 1 3	สมฺสฤ	เข้าใกล้ เคลื่อนไปยัง ไปถึง ได้รับ ประสบ
คุณ.	ตฤตีย	ลำดับที่ 3
สตรี.	ตฤตียา	วันที่ 3 ของปักษ์จันทรคติ วิภักติที่ 3 (ในทางไวยากรณ์) ซึ่งเป็นวิภักติที่เกี่ยวกับเครื่องมือการกระทำ
ปุล.	ตฤตียก	ไข้ที่กลับมาเป็นทุก ๆ 3 วัน
นปุง.	ตาปตฺรย	ความทุกข์ยากทั้ง 3 ประการที่มนุษย์ต้องเผชิญ (อยู่ภายใต้อำนาจ)
คุณ.	ตารฺตีย	ลำดับที่ 3
ปุล.	ไวศฺย	คนในวรรณะที่ 3 คือวรรณะแพศย์